واقف و وقف‌نامه مصحف مشهد رضوی
مصحف مشهد رضوی در اواخر قرن پنجم هجری بر حرم امام رضا علیه السلام وقف شده و از آن زمان تاکنون در حرم رضوی قرار داشته است. مالک نسخه در آن زمان فردی به نام علی بن ابی‌القاسم المقرئ السروی بوده است. در آغاز نسخۀ شمارۀ 18 (برگۀ A1a)، وقفنامه‌ای به امضای مالک نسخه، علی بن ابی‌القاسم المقرئ السروی، چنین آمده است:
هذا المصحف |
و هو بخط امیر المؤمنین |
علی بن ابی‌طالب علیه السلم |
وقف علی مشهد السید الامام السعید |
الشهید ابی‌الحسن علی بن موسی الرضا رحمة الله علیه |
الموضوع بالطوس وقفه مالکه |
علی بن ابی‌القسم المقری السروی تقرباً الی الله عزوجل |
و طلباً لمرضاته بلغ الله آماله
وکتبه … الوراق الطبری
با آنکه منابع کهن اطلاعات روشنی از هویت واقف نسخه به دست نمی‌دهند، اما من حدس می‌زنم وی باید ابوالحسن علی بن ابی‌القاسم بن الحسین المقری، یکی از مُقریان اهل طبرستان و احتمالا ساکن خراسان بوده باشد. نام وی در برخی اسنادهای حدیثی اهل سنت ذکر شده که نشان می‌دهد وی از مشایخ سَمعانی (م. 562 ق) بوده است. أبو بكر أحمد بن الحسین السروى المقرى نیز که نامش در تاریخ نیشابور حاکم نیشابوری آمده، احتمالاً از همین خانواده بوده که در حدود 150 سال پیش از ابوالحسن، در نیشابور زندگی کرده است.
دستخط
دستخط این وقفنامۀ آغازین، کوفی جدید (NS) یا کوفی مشرقی است. فردی دیگر به نام «الوراق الطبری» با جوهری مشابه و خط ریزتر ــ نسخ قدیم لابلای سطور این وقف‌نامه، کلمات متن را مجدداً کتابت کرده است. به احتمال قوی‌تر ورّاق طبری درواقع کاتب وقف‌نامه به خط کوفی مشرقی، و همزمان تجدید کنندۀ عبارات آن با خط نسخ کهن است.
اثری از نام این واقف و وقفنامۀ وی بر روی پارۀ دیگر این مصحف (نسخۀ شمارۀ 4116) وجود ندارد، اما در انتهای نسخۀ شمارۀ 18 (برگ A120a)، همین وقف‌نامه با دستخط نسخی کهن و نازیبا تکرار شده که احتمالاً خطِ خود واقف است. بخشی از این عبارات به زبان فارسی و با گویش طبری نوشته شده که با توجه به تاریخ کهن آن در اواخر قرن پنجم هجری، از کهن‌ترین نمونه‌های دست‌نویس فارسی طبری باشد:
وقف موید [کذا، الصحیح: مؤبد] الی الله عزّ وجلّ بمشهد السید الامام علی بن مو[سی الرضا]
وقفه وملکه علی بن ابی القسم بن الحسن المقری السرو[ی]
خذای تعالی آن را بیامَرزا کِـ منع نَکنَد این جامع وا نِمایَد …
کِـ خواهد دُرغُوش اُ توانکر وی [= بی] طَمِعیِ اگر ها دِهد وخذ[ای] …
اُ لعنت ور ان با کِـ این جامع اج [= از] یکدیگر وٰا جدا کند هَـ …
وا [= با] یکدیگر دارند جُدای نکنند …
واقف و وقف‌نامه مصحف مشهد رضوی
مصحف مشهد رضوی در اواخر قرن پنجم هجری بر حرم امام رضا علیه السلام وقف شده و از آن زمان تاکنون در حرم رضوی قرار داشته است. مالک نسخه در آن زمان فردی به نام علی بن ابی‌القاسم المقرئ السروی بوده است. در آغاز نسخۀ شمارۀ 18 (برگۀ A1a)، وقفنامه‌ای به امضای مالک نسخه، علی بن ابی‌القاسم المقرئ السروی، چنین آمده است:
هذا المصحف |
و هو بخط امیر المؤمنین |
علی بن ابی‌طالب علیه السلم |
وقف علی مشهد السید الامام السعید |
الشهید ابی‌الحسن علی بن موسی الرضا رحمة الله علیه |
الموضوع بالطوس وقفه مالکه |
علی بن ابی‌القسم المقری السروی تقرباً الی الله عزوجل |
و طلباً لمرضاته بلغ الله آماله
وکتبه … الوراق الطبری
با آنکه منابع کهن اطلاعات روشنی از هویت واقف نسخه به دست نمی‌دهند، اما من حدس می‌زنم وی باید ابوالحسن علی بن ابی‌القاسم بن الحسین المقری، یکی از مُقریان اهل طبرستان و احتمالا ساکن خراسان بوده باشد. نام وی در برخی اسنادهای حدیثی اهل سنت ذکر شده که نشان می‌دهد وی از مشایخ سَمعانی (م. 562 ق) بوده است. أبو بكر أحمد بن الحسین السروى المقرى نیز که نامش در تاریخ نیشابور حاکم نیشابوری آمده، احتمالاً از همین خانواده بوده که در حدود 150 سال پیش از ابوالحسن، در نیشابور زندگی کرده است.
دستخط
دستخط این وقفنامۀ آغازین، کوفی جدید (NS) یا کوفی مشرقی است. فردی دیگر به نام «الوراق الطبری» با جوهری مشابه و خط ریزتر ــ نسخ قدیم لابلای سطور این وقف‌نامه، کلمات متن را مجدداً کتابت کرده است. به احتمال قوی‌تر ورّاق طبری درواقع کاتب وقف‌نامه به خط کوفی مشرقی، و همزمان تجدید کنندۀ عبارات آن با خط نسخ کهن است.
اثری از نام این واقف و وقفنامۀ وی بر روی پارۀ دیگر این مصحف (نسخۀ شمارۀ 4116) وجود ندارد، اما در انتهای نسخۀ شمارۀ 18 (برگ A120a)، همین وقف‌نامه با دستخط نسخی کهن و نازیبا تکرار شده که احتمالاً خطِ خود واقف است. بخشی از این عبارات به زبان فارسی و با گویش طبری نوشته شده که با توجه به تاریخ کهن آن در اواخر قرن پنجم هجری، از کهن‌ترین نمونه‌های دست‌نویس فارسی طبری باشد:
وقف موید [کذا، الصحیح: مؤبد] الی الله عزّ وجلّ بمشهد السید الامام علی بن مو[سی الرضا]
وقفه وملکه علی بن ابی القسم بن الحسن المقری السرو[ی]
خذای تعالی آن را بیامَرزا کِـ منع نَکنَد این جامع وا نِمایَد …
کِـ خواهد دُرغُوش اُ توانکر وی [= بی] طَمِعیِ اگر ها دِهد وخذ[ای] …
اُ لعنت ور ان با کِـ این جامع اج [= از] یکدیگر وٰا جدا کند هَـ …
وا [= با] یکدیگر دارند جُدای نکنند …
