«مصحف مشهد رضوی» یا Codex Mashhad عنوانی است برای مجموع دو نسخۀ قرآنی با خط حجازی کهن به شماره‌های 18 و 4116 در کتابخانۀ آستان قدس رضوی (مشهد). این اثر با 252 برگ، کامل‌ترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از  سدۀ نخست هجری  در سراسر جهان به شمار می‌آید که بیش از 95% متن قرآن را در بر دارد. با توجه به ویژگی‌های متنی این مصحف، ویژگی‌های رسم، غرائب املائی، اختلاف قرائات، چینش یا ترتیب بندی سوره‌ها، و نهایتاً بر پایۀ آزمایش‌های متعدد کربن 14، روشن شده است که بخش اصلی این نسخه در دورانی بسیار زودهنگام، و در سدۀ نخست هجری کتابت شده است.

برخلاف اغلب نسخه‌های کهن قرآنی از سدۀ نخست هجری، متن کامل قرآن در صورت اولیۀ این مصحف، به روایت رسمی و متداول عثمانی ، امّا بر اساس ترتیب سوَر منسوب از ابن‌مسعود کتابت شده، و در سده‌های بعد، ترتیب سوره‌ها در آن تصحیح شده است.

مجموع ویژگی‌های این مصحف، در کمتر نسخه‌ای از قرآن‌های کهن به خط حجازی یافت می‌شود. از این رو، «مصحف مشهد رضوی» یکی از مهم‌ترین اسناد عینی در شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در سدۀ نخست هجری است.

«مصحف مشهد رضوی» یا Codex Mashhad عنوانی است برای مجموع دو نسخۀ قرآنی با خط حجازی کهن به شماره‌های 18 و 4116 در کتابخانۀ آستان قدس رضوی (مشهد). این اثر با 252 برگ، کامل‌ترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از  سدۀ نخست هجری  در سراسر جهان به شمار می‌آید که بیش از 95% متن قرآن را در بر دارد. با توجه به ویژگی‌های متنی این مصحف، ویژگی‌های رسم، غرائب املائی، اختلاف قرائات، چینش یا ترتیب بندی سوره‌ها، و نهایتاً بر پایۀ آزمایش‌های متعدد کربن 14، روشن شده است که بخش اصلی این نسخه در دورانی بسیار زودهنگام، و در سدۀ نخست هجری کتابت شده است.

برخلاف اغلب نسخه‌های کهن قرآنی از سدۀ نخست هجری، متن کامل قرآن در صورت اولیۀ این مصحف، به روایت رسمی و متداول عثمانی ، امّا بر اساس ترتیب سوَر منسوب از ابن‌مسعود کتابت شده، و در سده‌های بعد، ترتیب سوره‌ها در آن تصحیح شده است.

مجموع ویژگی‌های این مصحف، در کمتر نسخه‌ای از قرآن‌های کهن به خط حجازی یافت می‌شود. از این رو، «مصحف مشهد رضوی» یکی از مهم‌ترین اسناد عینی در شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در سدۀ نخست هجری است.


مراسم اهدای «مصحف مشهد رضوی» به آیت الله شبیری زنجانی

دربارۀ مصحف مشهد رضوی (مایکل کوک، دانشگاه پرینستون)

آیین رونمایی از مصحف مشهد رضوی

اهدای نسخه‌ای از «مصحف مشهد رضوی» به آیة الله العظمی سیستانی

مراسم اهدای «مصحف مشهد رضوی» به آیت الله جوادی آملی

 

 

 

فاکسیمیله یا نسخه برگردان و چاپ عکسی یکی از روش‌های مدرن برای تکثیر نسخه‌های خطی کهن است. در این روش کوشش می‌شود که محصول نهایی بیشترین شباهت را با نسخۀ اصلی داشته باشد، تا محققان و علاقمندانِ اصل نسخۀ خطی بتوانند نمونه‌ای مشابه با اصل را در اختیار گیرند.

چاپ فاکسیمیلۀ مصحف مشهد رضوی همراه با پژوهش‌های نسخه‌شناختی، متنی و تاریخی دربارۀ کلمات و آیات قرآنی در این مصحف صورت پذیرفته است. تصویربرداری با کیفیت عالی، چاپ نفیس بر روی کاغذ گلاسۀ مات، مدیریت رنگ در طراحی و چاپ، و سرانجام جلدسازی، قاب سازی، و صحافی منحصر به فرد، از دیگر ویژگی‌های نسخه برگردان مصحف مشهد رضوی است که همراه با مقدمه‌ای جداگانه در سال 1401-1402 (2022-2023 میلادی) منتشر شده است.

 

 

 

فاکسیمیله یا نسخه برگردان و چاپ عکسی یکی از روش‌های مدرن برای تکثیر نسخه‌های خطی کهن است. در این روش کوشش می‌شود که محصول نهایی بیشترین شباهت را با نسخۀ اصلی داشته باشد، تا محققان و علاقمندانِ اصل نسخۀ خطی بتوانند نمونه‌ای مشابه با اصل را در اختیار گیرند.

چاپ فاکسیمیلۀ مصحف مشهد رضوی همراه با پژوهش‌های نسخه‌شناختی، متنی و تاریخی دربارۀ کلمات و آیات قرآنی در این مصحف صورت پذیرفته است. تصویربرداری با کیفیت عالی، چاپ نفیس بر روی کاغذ گلاسۀ مات، مدیریت رنگ در طراحی و چاپ، و سرانجام جلدسازی، قاب سازی، و صحافی منحصر به فرد، از دیگر ویژگی‌های نسخه برگردان مصحف مشهد رضوی است که همراه با مقدمه‌ای جداگانه در سال 1401-1402 (2022-2023 میلادی) منتشر شده است.